دتکتور دودی

دتکتور دودی چیست؟

دتکتور دودی یا دتکتور دود یکی از تجهیزات الکترونیکی سیستم اعلام حریق است که دود حاصل از آتش سوزی را تشخیص می دهد. یکی از مهم ترین علت های مرگ در حوادث آتش سوزی، استنشاق دود است. دتکتور یا همان کاشف دود با تشخیص به موقع هنگام حادثه، سیستم اعلام حریق را فعال می کند و به این ترتیب می توان تلفات احتمالی ناشی از آتش سوزی را کاهش داد.

هنگاهی که محفظه ی دتکتور دودی پر از دود شود، این دستگاه از طریق آلارم متناوب و یا متغیر افراد را مطلع می کند. البته دتکتورهایی وجود دارند که مستقیما به ایستگاه های آتش نشانی متصل هستند و هنگام آتش سوزی سیگنال هایی را به ایستگاه میفرستند.

در حال حاضر دتکتور های دودی مختلفی وجود دارند که هر کدام با طراحی و تکنولوژی های متفاوتی ساخته شده اند. از دتکتور دود می توان در مکان های مختلفی مانند ساختمان های مسکونی، مراکز صنعتی و همچنین آزمایشگاه ها استفاده کرد.

نحوه عملکرد دتکتور دود

انواع دتکتور دودی

دتکتور های دودی بر اساس روش کار و نوع ساخت به چند دسته تقسیم می شوند:

• دتکتور دودی فتوالکتریک یا نوری (نقطه ای)
• دتکتور دودی یونیزاسیون (نقطه ای)
• دتکتور دودی مکشی
• بیم دتکتور (خطی، لیزری)
• دتکتور دودی کانالی (داکت دتکتور)

دتکتور ها نیز انواع مختلفی دارند:

• دتکتور حرارتی
• دتکتور گاز
• دتکتور دودی

دتکتور دودی فتوالکتریک (نوری)

دتکتور های فتو الکتریک ، نوری یا اپتیکال از سه بخش مولد نور، محفظه ی دود و سنسور نور تشکیل شده اند. این دتکتور ها پرتو های نور را در محفظه ی خود پخش می کنند. هنگامی که دود وارد این محفظه شود، باعث انحراف بخشی از پرتو های نور بر روی سنسور می شود. سنسور ها با تشخیص این انحراف، آلارم اعلام حریق را ارسال می کنند.

از ویژگی های این نوع دتکتور می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احتمال هشدار های کاذب در این دتکتور ها کم است.
• این دتکتور ها برای تشخیص حریق مواد سمی مناسب نیستند.

• این نوع دتکتور در آتش سوزی های آهسته و دود زا عملکرد خوبی از خود نشان می دهد.
• برای تشخیص دود در محیط اطراف، از سنسور های حساس به نور استفاده می کند.
• برای نصب در مکان های سر پوشیده و فضا های ساختمانی مناسب هستند.
• از این دتکتور ها نمی توان در مناطق بسیار غبار آلود استفاده کرد.
• دتکتور های فتوالکتریک در مقابل آتش سوزی های گسترده بسیار سریع واکنش می دهند.

باید توجه داشته باشید که عمر بالای 10 سال این دتکتور ها، عدم تعویض به موقع باتری پشتیبان آنها و نصب در محل های نا مناسب می تواند باعث اختلال در عملکرد آنها شود.

دتکتور دودی یونیزاسیون

این دتکتور از یک منبع رادیو اکتیو، یک محفظه دود و دو صفحه ی یونیزاسیون تشکیل شده است. این دتکتور به وسیله ی مواد رادیو اکتیو، مولکول های هوای اطراف خود را رسانا می کند که میزان این رسانایی توسط یک سنسور اندازه گیری می شود. وجود دود در هوا باعث مختل شدن رسانایی مولکول های هوا می شود.  دتکتور کاهش رسانایی را تشخیص می دهد و هشدار آتش سوزی را به پنل مرکزی ارسال می کند.

ویژگی های دتکتور یونیزاسیون به شرح زیر است:

• عملکرد این دتکتور در هنگام حضور آتش دقیق تر از دتکتور های فتوالکتریک است.
• دتکتور های یونیزاسیون قابلیت استفاده در فضای های پیچیده را دارند.
• برای تشخیص آتش سوزی مواد خاص که بدون شعله و دود هستند مناسب است.
• این دتکتور ها ذرات بسیار ریز دود همگام اتش سوزی های سریع را به خوبی تشخیص می دهند.
• در موارد آتش سوزی های سریع مانند آتش سوزی مایعات قابل اشتعال، کاغذ و یا چوب، استفاده از این دتکتور مناسب است.

به علت وجود مواد رادیو اکتیو در این نوع دتکتور ها، استفاده از آنها در برخی از کشور ها ممنوع است. هم چنین دفع این محصولات پس از اتمام شارژ آنها که تقریبا 8 سال طول می کشد، با مشکلاتی برای محیط زیست رو به رو است.

دتکتور دودی مکشی

اساس کار دتکتور دودی مکشی نمونه برداری از هوای محیط و بررسی تغییرات کیفیت آن برای هشدار وقوع حریق است.

دتکتور دودی مکشی شامل یک شیلنگ نازک است که از لوله نمونه گیری اصلی منشعب شده است و انتهای آن به محیط مورد نظر وصل است. اندازه ی قطر لوله های نمونه گیری و طول شیلنگ با استفاده از محاسبات نرم افزاری قابل تخمین است.

در اتاق های تصویر برداری در بیمارستان ها، فریزر و سردخانه ها، انبار ها، تولیدی ها و سقف های بسیار بلند، که دتکتور های دیگر کاربرد ندارند می توان از دتکتور دودی مکشی استفاده کرد.

بیم دتکتور( آشکار ساز دود خطی)

بیم دتکتور یا دتکتور لیزری از یک پرتوی نوری برای تشخیص دود استفاده می کند. این دتکتور شامل یک فرستنده و گیرنده اشعه مادون قرمز می باشد. هنگام آتش سوزی، دود با این اشعه برخورد می کند. در نتیجه دتکتور آتش سوزی را تشخیص می دهد و هشدار می دهد.

بیم دتکتورها نیازی به لوله کشی یا کابل کشی ندارد. این دتکتور ها مناطق وسیعی را پوشش می دهند به همین علت برای استفاده در صنایع و سوله ها ی وسیع و یا مکان های با سقف های بلند مناسب است.

بیم دتکتور فرستنده گیرنده، رفلکتوری و موتورایزر از انواع بیم دتکتور ها هستند.

از مزیت های آشکار ساز دود خطی می توان موارد زیر را نام برد:

• هزینه نهایی کم
• آلارم کاذب کم
• تعویض هوا
• کابل کشی کم
• سطح پوشش وسیع
• امکان تست داخلی
• تعمیر و نگهداری آسان
• مجهز بودن به سیستم کنترل از راه دور

از بیم دتکتور ها در مکان های مختلف مانند:

• فرودگاه ها و آشیانه هواپیما ها
• ساختمان های تاریخی و موزه ها
• ورزشگاه ها و مراکز خرید
• سوله ها، انبار ها، تولیدی ها و کارخانه ها

می توان استفاده کرد.

تصویر زیر نحوه ی عملکرد فرستنده و گیرنده ی بیم دتکتور را نشان می دهد.

فاصله دتکتور از اسپرینکلر

فاصله دتکتور از اسپرینکلر، باید به گونه‌ای باشد که دود ناشی از حریق، بتواند به دتکتور برسد و توسط آن تشخیص داده شود. در غیر این صورت، دتکتور نمی‌تواند آتش‌سوزی را به موقع تشخیص دهد و ممکن است منجر به خسارات جانی و مالی شود.

در استانداردهای اعلام حریق، فاصله مجاز بین دتکتور دودی و اسپرینکلر، حداقل 60 سانتی‌متر تعیین شده است. این فاصله برای جلوگیری از اختلال در عملکرد دتکتور در نظر گرفته شده است.

البته، در برخی موارد، ممکن است این فاصله کمتر باشد. به عنوان مثال، در راهروهایی با عرض کمتر از 2 متر، فاصله بین دتکتور دودی و اسپرینکلر می‌تواند تا 15 متر کاهش یابد. همچنین، در فضاهایی با ریسک بالای حریق، این فاصله ممکن است بیشتر از 60 سانتی‌متر باشد.

در هنگام نصب سیستم اعلام حریق، باید فاصله بین دتکتور دودی و اسپرینکلر را با دقت محاسبه کرد تا هیچ نقطه‌ای از فضا بدون پوشش باقی نماند.

در زیر، برخی از نکات مهم در مورد فاصله دتکتور از اسپرینکلر ذکر شده است:

• فاصله بین دتکتور دودی و اسپرینکلر باید حداقل 60 سانتی‌متر باشد.
• این فاصله در راهروهایی با عرض کمتر از 2 متر می‌تواند تا 15 متر کاهش یابد.
• در فضاهایی با ریسک بالای حریق، این فاصله ممکن است بیشتر از 60 سانتی‌متر باشد.

با رعایت این نکات، می‌توان از عملکرد صحیح سیستم اعلام حریق و تشخیص به موقع آتش‌سوزی اطمینان حاصل کرد.

دتکتور دودی کانالی

از دتکتور دود کانال برای انتقال دود، شعله های آتش و گاز های سمی از یک مکان به مکان دیگر استفاده می شود.

امروزه در بیشتر ساختمان ها برای تهویه هوا، از کانال های به هم پیوسته استفاده می شود. هنگام آتش سوزی این کانال ها باعث انتقال سریع آتش و دود به سایر نقاط ساختمان ها می شود. دتکتور های کانالی داخل یا بر روی کانال یا داکت نصب می شوند و از طریق لوله های هوایی که درون داکت یا کانال هستند، هوا را به دتکتور منتقل می کنند.

هنگام استفاده از آشکار ساز کانالی باید به موارد زیر توجه داشته باشید:

• این نوع دتکتور ها جایگزین دتکتور های دود معمولی نیستند بلکه باید در کنار هم نصب شوند.
• اگر هنگام آتش سوزی مکنده های هوای داخل ساختمان هوای پر از دود را رقیق کنند، ممکن است دتکتور دود ناشی از حریق را تشخیص ندهد. در این مواقع باید از دتکتور دود برای فضای باز استفاده شود.
• اگر سیستم تهویه مطبوع خاموش باشد، امکان دارد دود از فضای باز به سمت دتکتور دود کانالی کشیده نشود و تشخیص داده نشود.

شعاع پوشش دتکتور دودی

بر اساس استاندارد های مختلف شعاع پوشش هر دتکتور متفاوت است. اما می توان گفت هر دتکتور دودی می تواند دایره ای به شعاع 7.5 متر را دراطراف خود پوشش دهد. هم چنین برای پوشش کامل تمام نقاط محیط، فاصله ی بین دو دتکتور 10.6 متر در نظر گرفته شده است.

فاصله ی دتکتور ها در راهروهایی که عرض حد اکثر 2 متر دارد را می توان 15 متر در نظر گرفت.

مساحت تحت پوشش هر دتکتور حدود 100 متر مربع است.

عواملی که بر شعاع پوشش دتکتور دودی تأثیر می‌گذارند عبارتند از:

• نوع دتکتور: دتکتورهای دودی انواع مختلفی دارند که هر کدام شعاع پوشش متفاوتی دارند. به عنوان مثال، دتکتورهای دودی یونیزه‌ای شعاع پوشش بیشتری نسبت به دتکتورهای دودی نوری دارند.
• ارتفاع نصب دتکتور: ارتفاع نصب دتکتور نیز بر شعاع پوشش آن تأثیر می‌گذارد. دتکتورهایی که در ارتفاع بالاتری نصب می‌شوند، شعاع پوشش بیشتری دارند.
• نوع دود: دود ناشی از سوختن مواد مختلف، شعاع پوشش متفاوتی دارد. به عنوان مثال، دود ناشی از سوختن چوب، شعاع پوشش بیشتری نسبت به دود ناشی از سوختن پلاستیک دارد.

برای محاسبه دقیق شعاع پوشش دتکتور دودی، باید عوامل مختلفی را در نظر گرفت. با این حال، مقادیر استانداردی که در بالا ذکر شد، می‌تواند به عنوان یک راهنمای کلی استفاده شود.

تعمیر دتکتور دودی

خرید دتکتور دودی

برای خرید دتکتور دود باید به فاکتور های مهمی از جمله میزان حساسیت، ارتفاع از زمین، میزان حرارت محیط، محل نصب، شعاع پوشش و… توجه کنید. هم چنین پس از خرید دتکتور برای تست عملکرد آن می توانید آن را در سه باز، اتصال کوتاه و اعلام حریق بررسی کنید.

همچنین ببینید:

دتکتور مولتی SENS مدل S2-CMD-200

دتکتور دودی نقطه ای SENS مدل S2

 قیمت دتکتور دودی آدرس پذیر

دتکتور های دودی در دو نوع آدرس پذیر و یا متعارف عرضه می شوند. قیمت دتکتور های آدرس پذیر حدود 2 تا 2.5 برابر همان دتکتور با نوع متعارف است.

برای خرید دتکتور دودی و همچنین انواع تجهیزات اطفای حریق، آتش نشانی و… در مدل های متنوع با بهترین کیفیت و قیمت می توانید از خدمات فروش آنلاین فروشگاه سیف مد استفاده کنید.