تصور کنید که در یک ساختمان بلند و شلوغ هستید. یک لحظه همه چیز آرام است، اما ناگهان صدای آژیر اعلام حریق به گوش میرسد. چه اتفاقی میافتد؟ آیا همهجا به سرعت تخلیه میشود یا فقط در محدوده خاصی از ساختمان مردم به سمت خروجیها حرکت میکنند؟ اینجا است که زون بندی اعلام حریق تفاوتهای بزرگی ایجاد میکند. با سیستم زون بندی دقیق، میتوانیم محل دقیق آتش را شناسایی کنیم و هشدار را تنها به بخشهایی بدهیم که نیاز به واکنش فوری دارند. در این مقاله، بررسی می کنیم که زون بندی اعلام حریق چیست، چطور انجام میشود، و چرا این کار میتواند در نجات جان شما و دیگران حیاتی باشد.
زون در اعلام حریق چیست؟
در سادهترین حالت، یک زون در سیستم اعلام حریق به بخشهای مختلف ساختمان اطلاق میشود که هرکدام به طور مستقل نظارت میشوند. تصور کنید که در یک فروشگاه بزرگ یا حتی یک بیمارستان هستید. سیستم اعلام حریق ساختمان، به جای این که برای کل ساختمان یک هشدار عمومی بدهد، هر بخش را به صورت جداگانه تحت نظر میگیرد. اگر در قسمتی از ساختمان آتشسوزی رخ دهد، سیستم تنها همان بخش را شناسایی کرده و هشدار میدهد.
برای مثال در یک هتل بزرگ، اگر در یکی از اتاق ها آتشسوزی اتفاق بیفتد، سیستم اعلام حریق به طور دقیق محل آتش را شناسایی کرده و فقط به همان اتاق هشدار میدهد. این به معنای آن است لازم نیست تمام افراد حاضر در هتل از ساختمان خارج شوند. این زون بندی دقیق، فقط به همان بخش خاص هشدار میدهد و بقیه مهمانها همچنان به راحتی میتوانند در اتاقهای خود بمانند.
همچنین بخوانید: بک درفت و فلش اور چیست؟
نحوه زون بندی اعلام حریق
زون بندی در سیستمهای اعلام حریق به این معنا است که ساختمان یا محیط به قسمتهای کوچکتری تقسیم میشود که به طور مستقل از هم نظارت میشوند. این تقسیمبندی به مهندسین این امکان را میدهد که دتکتور دود، حرارت یا شعله را بهگونهای تنظیم کنند که واکنش دقیقی به بروز آتش داشته باشند.
نحوه زون بندی به عوامل مختلفی بستگی دارد: نوع ساختمان، تعداد طبقات، تعداد دتکتورها و البته طراحی و ساختار آن. به عنوان مثال، در یک کارخانه بزرگ که چندین سالن تولید دارد، ممکن است هر سالن یک زون جداگانه داشته باشد که به دتکتورهای خود متصل باشد. اگر یک بخش از سالنها دچار آتشسوزی شود، سیستم فوراً آن بخش را شناسایی کرده و هشدار میدهد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره سیستم اطفا حریق کارخانه، مقاله سیف مد شاپ در این مورد را مطالعه فرمایید.
انواع زون بندی اعلام حریق
زون بندی اعلام حریق به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
- زون بندی تشخیص
در این نوع زون بندی، هدف اصلی شناسایی دقیق محل آتش است. یعنی هر زون به طور مستقل تحت نظارت یک یا چند دتکتور دودی، دتکتور حرارتی یا دتکتور گاز است که وجود آتش را شناسایی میکنند. زمانی که دتکتور فعال شود، سیستم دقیقاً محل آتش را شناسایی کرده و هشدار میدهد. این نوع زون بندی به خصوص برای ساختمانهای بزرگ یا ساختمانهایی با طراحی پیچیده مناسب است. برای کسب اطلاعات بیشتر، مقاله سیستم اعلام حریق ساختمان را مطالعه فرمایید.
در یک مجتمع تجاری بزرگ، هر فروشگاه، دفتر یا سالن سینما ممکن است به عنوان یک زون مستقل در نظر گرفته شود. در این صورت، اگر آتش در یک فروشگاه شروع شود، سیستم فقط به آن فروشگاه هشدار میدهد و از ایجاد سردرگمی جلوگیری میکند. این کار باعث میشود که مردم در قسمتهای دیگر ساختمان دچار نگرانی یا اضطراب نشوند.
- زون بندی هشدار
در این نوع زون بندی، تمرکز بر اعلام هشدار سریع به ساکنان است تا در صورت بروز آتشسوزی، همه افراد در همان بخش یا طبقه از وقوع حادثه آگاه شوند. این نوع بیشتر برای ساختمانهای کوچک یا فضاهایی که نیاز به هشدار عمومی دارند، مناسب است.
در یک ساختمان مسکونی کوچک، هر واحد یا هر طبقه ممکن است به یک زون هشدار اختصاص یابد. اگر در یک واحد آتشسوزی رخ دهد، سیستم هشدار آن واحد (مانند آژیر اعلام حریق) را فعال میکند و ساکنان واحدهای دیگر نیز از خطر مطلع میشوند. این نوع زون بندی در محیطهای مسکونی و اداری کاربرد دارد.
همچنین بخوانید: فلش پوینت چیست؟
استانداردهای زون بندی اعلام حریق
برای اطمینان از کارکرد درست سیستمهای اعلام حریق، باید از استانداردهای بینالمللی و ملی پیروی کرد. این استانداردها تعیین میکنند که چطور باید زونها طراحی شوند، فاصله دتکتورها چقدر باید باشد و هر زون باید به چه نوع تجهیزات متصل باشد. پیروی از این استانداردها نه تنها باعث میشود سیستم کارآمدتر عمل کند، بلکه جان و مال افراد را در برابر آتشسوزیها به شدت محافظت میکند.
برخی از استاندارد های زون بندی اعلام حریق
- استاندارد NFPA 72: این استاندارد مربوط به سیستمهای اعلام حریق است و نحوه طراحی و نصب دتکتورها و زونها را مشخص میکند.
- استاندارد EN 54: این استاندارد به سیستمهای اعلام حریق و الزامات آن پرداخته و نکات مهم در مورد نصب و کارکرد سیستمها را مشخص میکند.
- استاندارد ISIRI 9447: استاندارد ملی ایران که به طراحی و نصب سیستمهای اعلام حریق پرداخته و به نحوه زون بندی نیز توجه ویژهای دارد.
همچنین بخوانید: بویل اور چیست؟
طراحی زون بندی اعلام حریق
طراحی سیستم اعلام حریق باید بسیار دقیق و مطابق با نیازهای خاص هر ساختمان انجام شود. در اینجا چند نکته کلیدی برای طراحی زون بندی اعلام حریق آوردهایم:
- تحلیل نیازهای ساختمان: برای هر نوع ساختمان، نیازهای متفاوتی وجود دارد. برای مثال، در یک بیمارستان، باید توجه ویژهای به اتاقهای عمل، بخشهای ICU و بخشهای عمومی مانند راهروها داشت.
- انتخاب درست دتکتورها: باید نوع دتکتور مناسب برای هر زون انتخاب شود. برخی دتکتورها حساستر به دود هستند، برخی به حرارت، و برخی دیگر به شعله.
- پوششدهی دقیق زونها: دتکتورها باید طوری در زونها قرار گیرند که هیچ نقطهای بدون پوشش باقی نماند. این امر به شناسایی سریعتر آتش کمک میکند.
- اتصال به سیستم هشدار: سیستم باید بهگونهای طراحی شود که در هر زون، هشدارهای صوتی و نوری به سرعت فعال شوند تا مردم بتوانند به سرعت واکنش نشان دهند.
نتیجهگیری
زون بندی اعلام حریق نقش حیاتی در افزایش ایمنی ساختمانها و محیطهای مختلف دارد. این فرایند باعث میشود که سیستم اعلام حریق بهطور دقیق محل وقوع آتش را شناسایی کرده و فقط به همان بخش هشدار دهد، که این امر میتواند از گسترش ترس و اضطراب جلوگیری کند. با پیروی از استانداردهای معتبر و طراحی دقیق، میتوان امنیت و سلامت افراد را بهطور قابل توجهی افزایش داد. بنابراین، طراحی صحیح زون بندی اعلام حریق میتواند در لحظات بحرانی تفاوتی بین نجات جان افراد و وقوع فاجعه ایجاد کند.